"Νικολαΐδειο & Μαλαχίειο" ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΓΙΑΣ ΜΑΡΙΝΑΣ ΛΕΡΟΥ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΥΕΛΙΚΤΗΣ ΖΩΝΗΣ : Τάξη  Δ΄  2004-2005

ΘΕΜΑ:  Παροιμίες της Λέρου για τους μήνες

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ  ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ

v   Αρχιμηνιά, καλή χρονιά , με σύγκρυα και με παγωνιά.

v   Γενάρη γέννα το παιδί, Φλεβάρη, φλέβισέ  το.

v   Γενάρη, μήνα του Χριστού κι αρχιμηνιά του κόσμου.

v   Γενάρη πίνουν το κρασί, το Θεριστή το ξίδι.

v   Γενάρης χωρίς χιόνι, κακό μαντάτο.

v   Του Γενάρη το φεγγάρι παρά ώρα να ‘ναι μέρα.

v   Του Γενάρη το φεγγάρι την ημέρα σιγοντάρει (πλησιάζει).

v   Κότα πίτα Το Γενάρη, κόκορα τον Αλωνάρη (είναι πιο νόστιμη η κότα το Γενάρη και ο κόκορας τον Ιούλιο).

v   Κότα, χήνα το Γενάρη και παπί τον Αλωνάρη.

v    Όρνιθα το Γενάρη, κέφαλος τον Αλωνάρη.

v   ο Γενάρης δε γεννά μήτε αυγά μήτε πουλιά, μόνο κρύο και νερά.

v   ο Γενάρης κι αν γεννάται, του καλοκαιριού θυμάται.

v   ο λαγός και το περδίκι κι ο καλός ο νοικοκύρης το Γενάρη χαίρονται.

v   ‘Όποιος σπέρνει το Γενάρη, παίρνει την ανεμοζάλη.

v    Το Γενάρη κόβε ξύλα και φεγγάρι μην κοιτάζεις.

     ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ  ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟY

v   Κύριε ελέησον, Φλεβάρη, και στο χάλκωμα με βάνεις (από το κρύο μπαίνω να ζεσταθώ μέσα στο καζάνι).

v   Ο μήνας Φλεβάρης ή τις φλέβες (του νερού) ανοίγει ή τις  φλέβες κλείνει.

v   ο Φλεβάρης αν θυμώσει, μες στο χιόνι θα μας χώσει.

v   ο Φλεβάρης  φλέβες ανοίγει και πόρτες σφαλάει (βρέχει και κάνει κρύο).

v   ο Φλεβάρης με νερό κουτσός μπαίνει στο χορό.

v   Στις δέκα εφτά του Φλεβάρη θα ζεσταθεί το νύχι του βοδιού (αρχίζει να ζεσταίνει ο καιρός).

v   Στις δεκαπέντ’ από Φλεβάρη βαρεί το άλογο ποδάρι (ζεσταίνει ο καιρός).

v   .Του Φλεβάρη είπαν να βρέξει και λησμόνησε να πάψει.

v    Φλεβάρη, φλέβες (νερού) μ’ άνοιξες.

       ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΜΑΡΤΙΟΥ

v     Αλί στα μαρτοκλάδευτα και τ’ απριλοσκαμένα (Το Μάρτη δεν πρέπει να κλαδεύεται Τίποτα και τον Απρίλη να σκάβεται η γη).

v     Αν κάνει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλη άλλο ένα, χαρά σε εκείνον το γεωργό Που’ χει στη γη σπαρμένα.

v     Αν βρέξει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης πέντε δέκα, να δεις τον κοντοκρίθαρο πώς στρίβει το μουστάκι.

v     Μάρτης άβρεχτος, μούστος άμετρος (όταν ο Μάρτης δεν έχει βροχές, ωφελούνται πολύ τα αμπέλια).

v     Μάρτης έβρεχε, θεριστής εχαίρονταν.

v     Από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνα.

v     Ούτε ο Αύγουστος χειμώνας, ούτε ο Μάρτης καλοκαίρι.

v     Από Μαρτιού πουκάμισο κι απ’ Αύγουστο σεντόνα.

v     Κάλλιο Μάρτης στις γωνιές παρά Μάρτης στις αυλές (καλύτερα το Μάρτη να ‘χει κρύο παρά ζέστη).

v     Λείπει ο Μάρτης απ’ τη Σαρακοστή;

v     Μάρτη και Σεπτέμβρη ίσια τα μεσάνυχτα (ισημερία). ·

v     Μάρτης είναι, χάδια κάνει, πότε κλαίει, πότε γελάει.

v     Μάρτης δίμουρος (πότε έχει καλό και πότε κακό καιρό). Μάρτης πεντάγνωμος.

v     Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος ώρα στον ήλιο, ώρα στον τοίχο (εκεί που κάθεσαι στον ήλιο, εκείνη την ώρα πιάνει κρύο και πας δίπλα στο τζάκι).

v     Το Μάρτη τον πεντάγνωμο οπού γελά και κλαίει, Θα τόνε τιμωρήσουμε ψέματα να μη λέει.

v     Ο Μάρτης το πρωί πηλά (λάσπες) και το βράδυ χώματα (το πρωί βρέχει και μέχρι το βράδυ έχει στεγνώσει).

v     Ο Μάρτης ως το γιόμα ψοφάει το βόδι (από το κρύο) κι ως το βράδυ το βρωμίζει (απ’ τη ζέστη).

v     Μη σε γελάσει ο Μάρτης και χάσεις την ημέρα (μη νομίσεις ότι ο καιρός Θα είναι κακός όλη την ημέρα και δεν πας στη δουλειά σου).

v     Το Μάρτη ξύλα φύλαγε κι άχερα των βοδιώνε και λίγα ξυλοκέρατα να δίνεις των παιδιώνε.

v     Φύλα ξύλα για το Μάρτη να μην κάψεις τα παλούκια.

v     Όλοι οι μήνες καιν τα ξύλα και ο Μάρτης τα παλούκια.

v     Ο Μάρτης εδιαλάλησε, μικρά μεγάλα Πάνω (αναπτύσσονται όλα τα φυτά).

v     Οπού ‘χει κόρη ακριβή, του Μάρτη ήλιος μην τη δει.

      ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΑΠΡΙΛΙΟΥ

v     Ο Απρίλης έχει τ’ όνομα κι ο Μάης τα λουλούδια.

v     Ο Απρίλης με τα λούλουδα κι ο Μάης με τα ρόδα.

v     Ο Απρίλης ο γρίλλης (λίγες αγροτικές εργασίες), ο Μάης ο πολλοψωμάς (χρειάζονται πολλά ψωμιά για τους εργάτες).

v     Τον Απρίλη και το Μα (Μάη) κατά τόπους τα νερά.

v     Του Απρίλη η βροχή, κάθε σταγόνα και φλουρί.

v     Ως τ’ Απριλιού τις δεκαοχτώ να’ χεις τα μάτια σου ανοιχτά. Περάσανε σι δεκαοχτώ, άραξε πάνω σ’ ένα αυγό ( να ανησυχείς για τον καιρό μέχρι τις 18 Απριλίου).

v     Αν βρέξει ο Απρίλης δυο νερά κι ο Μάης άλλο ένα τότε τ’ αμπελοχώραφα χαίρονται τα καημένα.

v      Απριλης,Μάης, κοντά είν’ το θέρος.

            ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΜΑΙΟΥ

v     Ζήσε, Μάη μου, να φας τριφύλλι.

v     Κάθου, γέρο, λίμενε (περίμενε) να φας το Μάη χορτάρι.

v     Ήρθεν ο Μας (Μάης);Των γυναικών ταμνάς (από τις πολλές δουλειές)

v     Καλός ο ήλιος του Μαγιού, τ’ Αυγούστου το φεγγάρι.

v     Μάης άβροχος, τρυγητός χαρούμενος.

v     Οντά ’πρεπε δεν έβρεχε κι ο Μάης χαλαζώνει.

v     Όταν πρέπει δε βροντά και το Μά δροσολογά.

      Σαν έπρεπε δεν έβρεχε, το Μάη εχαμοβρόντα.

      Στο κακορίζικο χωριό το Μάη ρίχνει το νερό.

v     Μην πάρεις το Μάη άλογο, μήτε γυναίκα τη Λαμπρή (το Μάιο τα άλογα φαίνονται πιο γερά γιατί τρώνε περισσότερο κι έτσι ο αγοραστής μπορεί να ξεγελαστεί- επίσης οι γυναίκες τη Λαμπρή στολίζονται με τα καλά τους ρούχα και μπορεί κανείς να νομίσει ότι κάποια είναι όμορφη μόνο και μόνο επειδή είναι καλοντυμένη).

v     Ο Αύγουστος πουλά κρασί κι Ο Μάης πουλά σιτάρι (μπορείς από πριν να κρίνεις τη σοδειά και να καθορίσεις την τιμή).

v     Το Μά με πουκάμισο, τον Αύγουστο με κάπα.

v     Οπού σπείρει ή δε σπείρει, το Μάη μετανοεί (τότε κάποιος καταλαβαίνει αν έκανε καλά που καλλιέργησε τη γη ή όχι).

v     Ο γάμος ο μαγιάτικος πολλά κακά 'ποδίδει ( παλιά θεωρούσαν το γάμο που γίνεται το Μάη γρουσούζικο).

v     Το Μάη εγεννήθηκα και μάγια δε φοβούμαι (πρόληψη που συνδέει την ονομασία του Μαΐου με τη λέξη μάγια- έλεγαν ότι όσοι είναι γεννημένοι το Μάη δε παθαίνουν τίποτα από μάγια).

v     Το Μάη βάζε εργάτες κι ας είναι κι ακαμάτες (όσο κι αν τεμπελιάζουν, Θα κάνουν δουλειά γιατί είναι σι μέρες μεγάλες).

v     Του καλού γεμιτζή (ναύτη) η γυναίκα το Μάη χήρεψε (κάνει πολύ δυνατές φουρτούνες και ξαφνικές το Μάιο).

v     Των καλών ναυτών τα ταίρια τον Απριλομά χηρεύουν.

           ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΙΟΥΝΙΟΥ

v    Γενάρη πίνουν το κρασί, το Θεριστή το ξίδι (Το κρασί που μπαίνει στα βαρέλια τον Οκτώβρη , ωριμάζει το Γενάρη αλλά τον Ιούνιο έχει γίνει πια ξίδι).

v    Τον Ιούνιο αφήνουν το δρεπάνι και σπέρνουν το ρεπάνι.

v    Θέρος, τρύγος, πόλεμος, στασιό δεν έχουν (Ο θερισμός, ο τρύγος και ο πόλεμος δεν επιτρέπουν ξεκούραση, μέχρι να τελειώσουν).

v    από το θέρος ως τις ελιές , δεν απολείπουν οι δουλείες

v    από την αρχή του θεριστή , του δρεπανιού μας η γιορτή.

v    το τραγούδι του θεριστή, η χαρά του αλωνιστή.

            ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΙΟΥΛΙΟΥ

v    Τον Αλωνάρη έβρεχε στον ποτισμένο τόπο.

v    Που μουχτάει τον Χειμώνα ‚χαίρεται τον Αλωνάρη.

v    Της Αγιάς Μαρίνας ρούγα και του Αϊ Λια σταφύλι και του Αγιού Παντελεήμονα γιομάτο το κοφίνι.

v    Χιόνισε μέσα στο Γενάρη, να οι χαρές του Αλωνάρη.

v    Τον Αλωνάρη δούλευε καλό χειμώνα να έχεις.

v    Πρωτόλη (Ιούνιε), Δευτερόλη(Ιούλιε) μου, φτωχολογιάς ελπίδα.

v    Έτσι το ‘χει το λινάρι να ανθεί τον Αλωνάρη.

v    Που μοχθεί το χειμώνα χαίρεται τον Αλωνάρη.

v    Στο κακορίζικο χωριό τον Αλωνάρη βρέχει.

            ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 

v    Από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνα.

v    Από Μαρτιού πουκάμισο κι απ’ Αύγουστο σεντόνα.

v    Αύγουστε  καλέ μου μήνα, να’ σουν δυο φορές το χρόνο.

v    Αύγουστε τραπεζοφόρε, να’ σουν τρεις βολές το χρόνο.

v    Αυγουστοκοδέσποινα ‚ καλαντογυρεύτρα. (Η σπάταλη νοικοκυρά τον Αύγουστο, τα Χριστούγεννα ζητιανεύει).

v    Δεκαπέντησεν ο Αύγουστος, πυρώσου και μην εντρέπεσαι.

v    Επλάκωσεν ο Αύγουστος , η άκρια του χειμώνα.

v    Κάθε πράμα στον καιρό του κι ο κολιός τον Αύγουστο .

v    Μακάρι σαν τον Αύγουστο  να ‘ταν οι μήνες όλοι.

v    Να’ σαι καλά τον Αύγουστο  με δεκαοχτώ βελέντζες.

v      Να’ σαι καλά τον Αύγουστο  που ‘ναι παχιές οι μύγες.

v     Ο Αύγουστο  πουλά κρασί κι ο Μάης πουλά σιτάρι. (Από τον Αύγουστο μπορείς να καταλάβεις αν θα είναι καλή η παραγωγή κρασιού, όπως κι από το Μάη μπορείς να καταλάβεις αν θα παραχθεί πολύ σιτάρι.)

            ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ

v    Του Σταυρού σταύρωνε και δένε.

v    Του Σταυρού κοίτα και τα Αϊ Γιωργιού ξεκίνα.

v    Του Σταυρού σταύρωνε και σπέρνε.

v    Του Σταυρού αρμένιζε και του Σταυρού δένε.

v    Τον Τρυγητή τα αμπελουργού πάνε χαλάλι οι κόποι.

v    Τον Σεπτέμβρη τα σταφύλια τον Οκτώβρη το κουδούνια.

       Αν ίσως βρέξει ο Τρυγητής , χαρά στον τυροκόμο

           ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ

v   Οποίος σπέρνει τον Οκτώβρη έχει οκτώ σειρές στ’ αλώνι.

v    Οκτώβρη και δεν έσπειρες καρπό πολύ δεν παίρνεις.

v    Τ’ Αϊ Λουκά σπείρε τα κουκιά.

v   Αϊ Δημητράκη μου, Μικρό καλοκαιράκι μου.

           ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ

v   Τον Νοέμβρη και τον Δεκέμβρη φύτευε καταβολάδες.

v   Ο Νοέμβρης σαν θα έλθει τα γομάρια μέσα κλείνει.

v   Οποίος σπείρει τον Νοέμβρη ούτε σπόρο δεν Θα

          πάρει.    

v   Όταν έρθει ο Νοέμβρης σιγομπαίνει ο χειμώνας

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ

v   Το τραγούδι τον Τρύγο , ταν Δεκέμβρη παραμύθι.

v   Χειμωνιάτικη γέννα ‚καλοκαιρινή χαρά.

v    Απ’ τα Νικολοβάρβαρα αρχίζει ο χειμώνας .

v   Γύρω γύρω του Χριστού, η κορφή του χειμωνιού.

v   Άγια Βαρβάρα μίλησε και ο Σάββας απλοήθη , μαζώχται ξύλα και άχυρα και σύρται και στον μύλο Άγιο Νικόλας έρχεται στα χιόνια φορτωμένος.

v   Άγια Βαρβάρα γέννησε και ο Σάββας το εδέχθη, και ο Αϊ Νικόλας έτρεξε να πάει να το βαφτίσει.