ΣΤΑ ΙΧΝΗ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΜΑΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ            ΒΟΤΣΑΛΩΤΑ ΔΑΠΕΔΑ ΤΗΣ ΛΕΡΟΥ

ΒΟΤΣΑΛΩΤΑ    Μια πανάρχαια τέχνη

Η πανάρχαια τέχνη του βοτσαλωτού ξεκινά από τα βάθη των αιώνων. Τα παλαιότερα βοτσαλωτά δάπεδα έχουν εντοπιστεί στο Ιράκ και είναι δημιουργήματα των αρχαίων λαών της Μεσοποταμίας (Ασσυρίων και Βαβυλωνίων). Στον ελληνικό χώρο, από τα Μινωϊκά ήδη χρόνια έχουμε δάπεδα με μεγάλα βότσαλα ενώ στο Γόρδιο της Φρυγίας σώζεται ένα πολυσύνθετο βοτσαλωτό δάπεδο του 8^ου αι.π.Χ.

Τον 5^ο αι. π.Χ. η κατασκευή βοτσαλωτού δαπέδου γενικεύεται. Τώρα προτιμώνται τα λευκά και μαύρα βότσαλα, γιατί παρουσιάζουν μεγάλη τονική διαφορά και το μάζεμα από τις παραλίες και τα ποτάμια είναι πιο εύκολο. Ο επόμενος αιώνας δίνει τα περίφημα βοτσαλωτά της Πέλλας, της Κορίνθου και της Συκιώνας. Την ίδια περίοδο συναντάμε βοτσαλωτά δάπεδα και στα Δωδ/σα( Ρόδος 3^ος αι. π.Χ.)

Μετά την Ελληνιστική περίοδο, η τέχνη του βοτσαλωτού χάνεται σιγά σιγά στους αιώνες που ακολουθούν, καθώς η τεχνητή κυβική ψηφίδα αντικατέστησε το στρογγυλεμένο από το νερό βότσαλο.

Η τέχνη αυτή (του Ψηφιδωτού), γεννήθηκε κατά πάσα πιθανότητα στην Αλεξάνδρεια, την πιο ονομαστή πόλη της Ελληνιστικής περιόδου, και εξαπλώθηκε σε όλο τον Ελληνορωμαϊκό κόσμο. Στα Βυζαντινά χρόνια παίρνει την καλύτερή της μορφή αφού κατοικίες, δημόσια κτίρια και λατρευτικοί χώροι στολίζονται με πολύχρωμα και υψηλού επιπέδου ψηφιδωτά

Στη Λέρο, μέχρι σήμερα, αποκαλύφθηκαν ψηφιδωτά στο Παρθένι (Παλαιοχριστιανική Βασιλική) σε επάλληλες στρώσεις, κάποια από τα οποία τοποθετήθηκαν στην αυλή του Μουσείου και τα ωραιότερα εκτίθενται στην αίθουσά του. Στην περιοχή Μπρούζι της Αγίας Μαρίνας πολλά ακόμα περιμένουν την αρχαιολογική σκαπάνη, για να έρθουν στο φώς*

*Όταν επισκεφτήκαμε τον αρχαιολογικό χώρο της περιοχής, ανακαλύψαμε δύο ψηφιδωτά. Το ένα, στην άκρη του δρόμου προς το Μπρούζι, λίγα μέτρα πριν το καρνάγιο, είναι εντελώς κατεστραμμένο. Το δεύτερο, λίγο πιο ψηλά από το φρούριο, αποκαλύπτει μια μόνο γωνιά του στα μάτια του προσεκτικού επισκέπτη. Διακρίνονται κόκκινες, μαύρες και άσπρες ψηφίδες σε καμπυλωτά σχέδια.

Στη θέση «Άγιος Μάμας» στο φράγμα του Παρθενιού, σωστική ανασκαφή του 1999 αποκάλυψε ψηφιδωτά δάπεδα κτισμάτων κατασκευασμένα με χοντρή, άσπρη, κυβική ψηφίδα. Κάτω από τα ψηφιδωτά υπήρχε παλαιότερο βοτσαλωτό δάπεδο. Δυστυχώς, χάθηκαν αυτά τα ευρήματα στο βωμό του εκσυγχρονισμού και της ανάπτυξης, κάτω από τις ρόδες των σκαπτικών μηχανημάτων. ( Το χώρο της σωστικής ανασκαφής επισκέφτηκαν τότε μαθητές της ΣΤ΄ Τάξης του Σχολείου μας, όπου και ξεναγήθηκαν από την αρχαιολόγο κ. Χαλκίτη.)